onze verhalen

vanuit de praktijk

Als een familiebedrijf in handen komt van investeerders: hoe de valkuilen te omzeilen

Waarom wordt het ene familiebedrijf succesvol overgenomen door private equity en het andere niet? In verschillende functies en opdrachten heb ik te maken gehad met overnames van familiebedrijven door private investeerders. Ik zag dat de familiewaarden binnen afzienbare tijd verdwenen en plaats maakten voor een focus op financieel resultaat. Welke valkuilen zijn er? En wat zijn de randvoorwaarden voor een succesvolle overname?

Familiewaarden verdwijnen
Familiewaarden zijn de leidende principes voor cultuur, zoals onvoorwaardelijkheid, focus op kwaliteit of vertrouwen. Ze ontstaan door hoe er in het verleden is gehandeld en zijn een innerlijk kompas voor medewerkers. Ook dragen ze bij aan de verbinding onderling en met het bedrijf. Bij een overname verdwijnt de eigenaarsfamilie en zijn deze waarden minder belangrijk.

Bij mijn eerste overname (een motel) in 2007 handelde ik niet anders. Er was toch een goede reden dat niet zij, maar wij de overnemende partij waren? Dus prachtig al die verhalen en principes, maar het was hoog tijd om het gas erop te zetten. Toch heb ik geleerd dat het loont om te kijken waar het bedrijf vandaan komt en wat de basis is van hun bestaansrecht. Niet alleen voorkom je het wiel opnieuw uit te vinden, je kunt ook voortbouwen op deze basis met de medewerkers die dit hebben opgebouwd. Door deze waarden te erkennen maak je beter verbinding met de organisatie en voorkom je een leegloop van kennis en ervaring, maar creëer je ook draagvlak voor de geplande, vaak noodzakelijke veranderingen.

Focus op enkel resultaat
Een tweede aspect die mij opvalt bij overnames van familiebedrijven door private investeerders is de nieuwe focus op financieel resultaat. Investeerders gaan voor rendement. Ze zijn dus gericht op resultaatverbetering ofwel winstmaximalisatie. Dat doen ze door dagelijks te sturen op key performance indicators (KPI’s), zoals productiviteit, marge of klantentevredenheid. Vanuit dit operationele inzicht kan immers vroegtijdig geschakeld worden als de resultaten afwijken van het plan of budget. Familiebedrijven werken ook met deze KPI’s, maar het verschil is het termijn waarin investeringen - de aankoop of uitbreiding van het bedrijf - moeten renderen. Bij investeerders is de horizon 5 tot 7 jaar en is de hele organisatie doordrongen van het financiële doel. Bij familiebedrijven gaan beslissingen soms over generaties heen en domineren andere factoren, zoals de focus op kwaliteit, mensen en continuïteit.

Goed bestuur is de kern
Voor medewerkers van een familiebedrijf is een overname door investeerders een behoorlijke omschakeling. Zeker als er bij een overname niet wordt stilgestaan bij de familiewaarden, bij de historie en het bestaansrecht van het familiebedrijf, is de waarschijnlijkheid dat medewerkers in de weerstand schieten levensgroot. En als er op voorhand al weerstand is, zal de bereidwilligheid om broodnodige veranderingen door te voeren, bijvoorbeeld op financieel vlak, gering zijn. Ik heb menig overname gezien waarbij een groot deel of zelfs alle cruciale medewerkers uit eigen beweegredenen vertrokken en zo essentiële kennis uit het bedrijf verdween.

Om kennis binnen het bedrijf te houden en draagvlak voor veranderingen te creëren, is het belangrijk voor de nieuwe bestuurders om aansluiting te zoeken bij het personeel. Door zich te verdiepen in de familiewaarden van het bedrijf en daarop aansluitend duidelijk te maken wat er zal gaan veranderen. Als de nieuwe bestuurders de familiewaarden weten te behouden en tegelijkertijd de focus kunnen (ver)leggen naar resultaten op korte termijn, zal er een resultaatgerichte organisatie ontstaan die snel kan inspelen op nieuwe ontwikkelingen en die een solide basis heeft - vanuit vroeger - waardoor belangrijke zaken zoals kwaliteit en continuïteit worden gewaarborgd. En wees eerlijk, zo’n bedrijf is uiteindelijk toch veel leuker en in meerdere opzichten waardevoller?

***

Deze blog is geschreven door Niels Dijkstra. Meer achtergronden over Niels's zijn activiteiten vind je op www.deniels.nl